हरभरा मर होणारच नाही हा उपाय करा, गजानन जाधव यांचा कृषी सल्ला.
हरभऱ्याच्या मर रोगाची समस्या आणि कारणे ; हरभरा पीक घेणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी मर रोग (Wilt) ही एक मोठी आणि दरवर्षीची समस्या आहे, ज्यामुळे उत्पादनात मोठे नुकसान होते. ‘व्हाईट गोल्ड ट्रस्ट’चे (White Gold Trust) श्री गजानन जाधव यांनी हरभऱ्याच्या मर रोगाची कारणे आणि त्यावर खात्रीशीर उपाय सांगितले आहेत. जमिनीमध्ये असलेल्या विविध बुरशींमुळे हरभऱ्याची मुळे आणि खोड कुजते, ज्यामुळे झाड मरते. जवळपास ८०% झाडे ‘फ्युजेरिअम विल्ट’ (Fusarium Wilt) या बुरशीमुळे मरतात, ज्यामुळे उत्पादनात तब्बल ९४ ते १००% पर्यंत घट येऊ शकते. फ्युजेरिअम विल्टमुळे झाडाची पाने पिवळी पडून अचानक वाढ खुंटते आणि खोडाचे दोन भाग केल्यास आतमध्ये काळी रेषा किंवा भाग दिसतो. याव्यतिरिक्त, ड्राय रूट रॉट (पाण्याचा ताण आणि जास्त तापमानामुळे), वेट रूट रॉट (अति ओलसरपणामुळे), कॉलर रॉट, ब्लॅक रूट रॉट आणि ऱ्हाइजोक्टोनिया सोलोनी हे इतर रोगदेखील हरभऱ्याचे मोठे नुकसान करतात.
मर रोगावरील प्रतिबंधात्मक उपाययोजना
मर रोग येऊ नये यासाठी प्रतिबंधात्मक उपाय करणे अत्यंत आवश्यक आणि फायदेशीर आहे, कारण यामुळे खर्च कमी होऊन योग्य पद्धतीनुसार उत्पादन घेता येते. श्री गजानन जाधव यांच्या माहितीनुसार, या उपाययोजनांमध्ये जमिनीची खोल नांगरट करणे (जेणेकरून बुरशी उन्हामुळे नष्ट होईल), पिकांची फेरपालट करणे, योग्य वेळी पेरणी करणे आणि वाफसा स्थिती चांगली झाल्यावरच पेरणी करणे महत्त्वाचे आहे. पेरणीसाठी मर रोगास सहनशील वाणांची आणि चांगल्या गुणवत्तेच्या बियाण्याची निवड करावी. तसेच, एकरी योग्य झाडांची संख्या राखण्यासाठी योग्य प्रमाणात बियाणे पेरावे लागते.
