डॉ. मच्छिंद्र बांगर यांचा डिसेंबर २०२५ हवामान अंदाज: ज्वालामुखी आणि चक्रीवादळांचा परिणाम.
मी डॉ. मच्छिंद्र बांगर महाराष्ट्रातील आणि देशातील हवामान परिस्थिती संदर्भात ताज्या आणि दीर्घकालीन अंदाजानुसार माहिती देत आहे. डिसेंबर २०२५ मधील हवामानाचा अंदाज देण्यापूर्वी, सध्या जागतिक स्तरावर घडलेल्या काही भयावह हवामान घटनांचा विचार करणे आवश्यक आहे. अलीकडेच श्रीलंकेमध्ये, तसेच मलेशिया, इंडोनेशिया, थायलंड, व्हिएतनाम आणि फिलिपिन्स या देशांमध्ये अतिशय भयानक परिस्थिती निर्माण झाली होती, जिथे अनेक लोक या नैसर्गिक आपत्तीत मृत्युमुखी पडले.
एकाच वेळी तीन चक्रीवादळे: दुर्मीळ योग
गेल्या काही दिवसांत समुद्रात सेनियार, दिटवाह आणि कोटा या तीन चक्रीवादळांची एक मोठी शृंखला तयार झाली होती. ही वादळे दक्षिण चीनच्या समुद्रात, मलेशियाच्या समुद्रामध्ये आणि मलाक्का खाडीमध्ये तयार झाली. या वादळांमुळे काही ठिकाणी २४ तासांत २०० ते ३०० मिलिमीटर इतक्या प्रचंड पावसाची नोंद झाली आणि वाऱ्याचा वेग २०० किलोमीटर प्रति तास पर्यंत पोहोचला होता. सुदैवाने, भारताच्या हवामानाची रचना अशी आहे की, या वादळांचा फारसा तीव्र परिणाम झाला नाही, केवळ तामिळनाडू, केरळ, कर्नाटकचा दक्षिणी भाग, रायलसीमा आणि तेलंगणा या राज्यांवर दिटवाह’ चक्रीवादळाचा काहीसा परिणाम जाणवला.
इथिओपियातील ज्वालामुखी आणि धुराचा लोट
ज्यावेळी ही वादळे सक्रिय होती, त्याच वेळी इथिओपियामध्ये १० हजार वर्षांपासून सुप्त अवस्थेत असलेला ज्वालामुखी अचानक प्रज्वलित झाला आणि त्याचा मोठा स्फोट झाला. हा स्फोट इतका भयावह होता की, एखाद्या अणुबॉम्बच्या स्फोटासारखे त्याचे आगीचे लोट १० ते १५ किलोमीटर उंचीवर गेले. या स्फोटातून निर्माण झालेल्या धुराचा परिणाम अनेक देशांवर झाला. या धुराचा एक मोठा लोट इराक, इराण आणि पाकिस्तानमार्गे उत्तर भारतात दिल्लीपासून हिमालयापर्यंत पसरला, ज्यामुळे हवामान प्रणाली (Western Disturbances) डिस्टर्ब झाली आणि हवामानावर नकारात्मक परिणाम झाला.
वाढते प्रदूषण आणि निसर्गाचे आक्रमण
या नैसर्गिक घटना आणि वाढत्या प्रदूषणामुळे सध्या जीवनमान धोक्यात येईल एवढ्या खालच्या पातळीवर हवामानाची गुणवत्ता (Air Quality) खालावली आहे. माणसाने निसर्गावर केलेल्या आक्रमणाची ही किंमत आहे. वृक्षतोड, सिमेंटची जंगले उभी करणे यामुळे कार्बन डायऑक्साइड नियंत्रित करणारे नैसर्गिक घटक कमी झाले आहेत. याचा परिणाम म्हणून श्वसनाचे आजार असणाऱ्या व्यक्तींना या प्रदूषित हवेचा मोठा फटका बसत आहे. निसर्गाने आता माणसावर सुरू केलेले हे आक्रमण खरोखरच विचार करायला लावणारे आहे.
डिसेंबरमधील पावसाचा अंदाज
डिसेंबर महिन्याच्या हवामानाबद्दल सांगायचे झाल्यास, या महिन्यात महाराष्ट्रात अवकाळी पाऊस (Unseasonal Rain) किंवा गारपीट होण्याची शक्यता फार कमी आहे. तथापि, ४ आणि ५ डिसेंबर दरम्यान लातूर, धाराशीव (उस्मानाबाद), सोलापूर, सांगली, कोल्हापूरतसेच रत्नागिरी आणि सिंधुदुर्ग या भागांत थोडे ढगाळ वातावरण निर्माण होण्याची शक्यता आहे. यातून एखाद-दुसऱ्या ठिकाणी हलका शिडकावा होऊ शकतो, याव्यतिरिक्त पावसाचा महाराष्ट्रावर फारसा मोठा परिणाम होणार नाही.
थंडीची लाट: १५ डिसेंबर ते १५ जानेवारी
डिसेंबर महिन्यातील प्रमुख वैशिष्ट्य म्हणजे थंडीची वाढ. १२, १३ आणि १४ डिसेंबरनंतर थंडी हळूहळू वाढायला सुरुवात होईल. आणि १५ डिसेंबरपासून १५ जानेवारीपर्यंत संपूर्ण भारतात आणि विशेषतः महाराष्ट्रात कडाक्याची थंडी राहणार आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी आणि नागरिकांनी थंडीचा हा काळ लक्षात घेऊन त्यानुसार तयारी करावी.
मध्य डिसेंबरमधील सागरी हालचाल
१३ ते १८ डिसेंबर या दरम्यान पुन्हा एक कमी दाबाचे क्षेत्र किंवा डिप्रेशन अंदमान-निकोबार बेटांपासून श्रीलंकेपर्यंत समुद्रामध्ये तयार होऊ शकते. परंतु, ही प्रणाली समुद्राच्या भागातच राहणार असल्याने, याचा प्रभाव केवळ दक्षिणी राज्यांवर (केरळ, तामिळनाडू, दक्षिण कर्नाटक) पावसाच्या स्वरूपात होऊ शकतो. महाराष्ट्रात मात्र यामुळे पावसाची शक्यता नाही. त्यामुळे एकूणच डिसेंबर महिन्यात महाराष्ट्रातील हवामान सर्वसामान्य राहील, आणि पावसाच्या संकटाला घाबरण्याची गरज नाही.
